Olsztyn24

Dużo się dyskutuje o kulturze wysokiej, natomiast mało o kulturze życia codziennego, o kindersztubie. Dlatego co i raz dziwimy się spotykając człowieka wykształconego, ale chama. Kogo więc mamy edukować kulturalnie w pierwszej kolejności? Dzieci, młodzież, a może zacząć od siebie?

To jedna ze spraw, które poruszyła prof. Barbara Fatyga z Uniwersytetu Warszawskiego podczas konwersatorium „Dylematy i wyzwania edukacji kulturalnej”, które pod patronatem marszałka województwa odbyło się w poniedziałek (16.10) w Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie. Oprócz niej ze stolicy przybyli dwaj profesorowie: Zbigniew Kwieciński i Ryszard Żółtaniecki. Ale przede wszystkim blisko setka ludzi związanych z kulturą w regionie: z domów kultury, instytucji, stowarzyszeń i fundacji.

Wielu z nich mogło pochwalić się swoimi sukcesami, przytoczyć pozytywne przykłady, jak można zrobić coś z niczego (tak jak w gminie Stare Juchy, gdzie dotarła „Tratwa” Ryszarda Michalskiego z CEiIK i uruchomiła aktywność mieszkańców). W tej gminie działa także Krystyna Pilawska-Wiercińska, która z mieszkańcami Szczecinowa urządziła jubileusz swojej wsi i w programie ma imprezę łączącą cztery miejscowości. Z kolei w Olsztynie Dorota Witkowska założyła fundację „Open Future” z myślą o dzieciach, którym chce np. przybliżyć muzykę Chopina.

Są to przykłady pasjonatów, którzy łatwo się nie poddają, ale z powodu różnych barier często się wypalają. Dlaczego? Tych przyczyn wymieniono mnóstwo. Począwszy od traktowania ich przez władze różnego stopnia (które działają od kadencji do kadencji), poprzez brak środków, osamotnienie w swoich środowiskach po własne braki edukacyjne samych animatorów kultury. Interesujące, że 70 proc. tego, co dzieje się w kulturze, powstaje w szkołach, a tylko 10 proc. w instytucjach do tego utworzonych.

Na ogół jednak w każdym mieście i gminie, zwłaszcza w okresie letnim, pełno jest różnych imprez z założenia kulturalnych. Nieraz organizatorzy rywalizują ze sobą i np. niedawno w Olsztynie tego samego wieczora występowali dwaj artyści tego samego mniej więcej typu: Piotr Bukartyk i Marek Dyjak. Czasami ogłoszenia o imprezach zlewają się ze sobą i powstaje chaos informacyjny. Poza tym w dzisiejszej Polsce panuje „kultura eventowa”, wydarzeniowa, a nawet festiwalowa - jak to ujęła Iwona Łazicka-Pawlak z Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego. Na marginesie - ten urząd dysponuje pieniędzmi na programy związane z kulturą, więc warto o nie zabiegać.

Czy zatem jest recepta, jak szerzyć edukację kulturalną? Prof. Fatyga prowadziła ze swoimi studentami badania na temat kultury miejskiej w 22 miastach Polski. Większość ludzi, z którymi rozmawiano, używała wspomnianej zbitki pojęciowej: „Wykształcony, ale cham”. Czyli zauważono, że boom edukacyjny w naszym kraju nie przyczynia się do podniesienia kultury wykształconego człowieka w tradycyjnym sensie. To znaczy, żeby szanował starszych, nie pluł na chodnik, nie rzucał papierków, nie przerywał drugiemu, aby interesował się ekologią i w ogóle był porządnym, kulturalnym człowiekiem.

Co do tematu dyskusji, to prof. Fatyga twierdzi, że nie ma recepty systemowej, a są jedynie działania na zasadzie „Ratuj się kto może”. Tymczasem potrzeba odpowiednich procedur, ale i czasu. Aby w tej dziedzinie osiągnąć trwałe zmiany, program powinien trwać co najmniej 50 lat. Który z polityków niższego lub wyższego szczebla widzi taki horyzont czasowy, skoro żyje w systemie kadencyjnym?

PS. Iwona Łazicka-Pawlak ujawniła podczas panelowej dyskusji, że mają być zamknięte dwa wydawnictwa kulturalne w Olsztynie: „Borussia” i „Portret”. Jeśli to prawda, to odpowiedź na pytanie, komu zależy na edukacji kulturalnej, nasuwa się sama (więcej na www.ceik.eu).