Olsztyn24

Zwykle czas pracy przypada w porze dziennej. Wynika to z biologicznego rytmu człowieka, który wyznacza dobowe okresy aktywności i odpoczynku. Praca w nocy, której potrzeba wynika choćby z konieczności zapewnienia nieprzerwanej obsługi funkcjonowania życia społeczeństwa, powoduje odwrócenie trybu życia i pracy, a w konsekwencji zmęczenie i inne niekorzystne zjawiska fizjologiczne. Stąd praca w nocy podlega szczególnej ochronie, która wyraża się we wprowadzeniu ograniczeń w pracy nocnej oraz szeregu szczególnych obowiązków i zakazów związanych z pracą w tzw. porze nocnej.

Podstawa prawna

Definicja pracy w porze nocnej została zawarta w art. 151 § 2 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem, pracującym w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej ¼ czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00.

Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Ograniczenie to dotyczy każdej doby w okresie rozliczeniowym, w którym pracownik kwalifikuje się do grupy pracujących w nocy, czyli także do takich dób pracowniczych, które nie przypadają na porę nocną. Przepis odnosi się bowiem do pracującego w nocy a nie do pracującego w porze nocnej.

Wykaz prac wyżej wspomnianych pracodawca określa w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa taka organizacja, to z przedstawicielami pracowników wybranymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając bezpieczeństwo pracy i ochronę zdrowia pracowników. Powyższe ograniczenia nie dotyczą pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia, środowiska lub usunięcia awarii.

Pracodawca powinien ustalić porę nocną w regulaminie pracy, albo jeżeli nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy, w informacji udzielanej pracownikowi w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy o pracę.

Pracodawca będzie zobowiązany do poinformowania właściwego okręgowego inspektora pracy o zatrudnieniu pracownika pracującego w nocy, na pisemny wniosek pracownika.

Wynagrodzenie

Za pracę w porze nocnej pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Nie może być niższe niż 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje niezależnie od innych składników wynagrodzenia przysługujących pracownikowi za pracę w danym okresie (np. dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych).

W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy, ww. dodatek może być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.

Zakaz pracy w porze nocnej

W niektórych przypadkach ustawodawca zakazuje bezwzględnie tej pracy bądź dopuszcza jej świadczenie za zgodą pracownika. Bezwzględny zakaz pracy w porze nocnej dotyczy :

a) pracownic w ciąży (art.178 § 1 KP)
b) pracowników młodocianych (art. 203 KP)

Ponadto zgodnie z art. 178§2 KP pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać między innymi w porze nocnej. Zakaz pracy w porze nocnej przewidziany jest również w art.15 ustawy z dn. 21 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zakaz ten nie dotyczy jednak osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi zgodę na pracę nocną.

Magdalena Wojtkiewicz

Studencka Poradnia Prawna

******

Bibliografia:
1. Grzonka L., Kompendium prawa pracy z komentarzem, Warszawa 2008.
2. Kodeks pracy- Komentarz, pod red. B. Wagner, Gdańsk 2008.
3. Patulski A., Patulski W., Walczak K., Orłowski G., Nałęcz M., Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2007.
4. Kosacka-Łędzewicz D., Olszewski B., Leksykon pracodawcy, Wrocław 2007.

******

Studencka Poradnia Prawna pełni dyżury w Biurze Obsługi Klienta Urzędu Miasta Olsztyna, Pl. Jana Pawła II 1, w poniedziałki w godz. 8.00 - 18.00 oraz od wtorku do piątku w godz. 8.30 - 14.30.