Olsztyn24

„Kopernika trzeba zdjąć z pomników i „odbrązowić”. Mieszkańcom regionu i turystom trzeba pokazać, że to właśnie tu - na Warmii Kopernik spędził swoje dorosłe życie, i że to tu powstały dzieła jego życia. A że żyjemy w w XXI wieku, w erze popkultury, tabloidów, komiksu, internetu, to dlaczego w kampanii promocyjnej nie wykorzystać technik popartowych? Tak rozumowali pracownicy olsztyńskiego starostwa przygotowując koncepcję promocji powiatu i budowania tożsamości warmińskiej. Osią tej koncepcji jest nie kto inny, tylko Warmiak - Mikołaj Kopernik, ale nie ten znany nam z obrazów Jana Matejki.

- Grzechem byłoby nie wykorzystać postaci Mikołaja Kopernika do promocji Warmii - mówi Maciej Rytczak, dyrektor wydziału promocji Starostwa Powiatowego w Olsztynie. - Ogólnie mało jest znanych faktów dotyczących pobytu Kopernika na Warmii, a przecież całe swoje dorosłe życie Kopernik był związany z Warmią. Jeżeli mamy budować tożsamość warmińską, to nie możemy pominąć jego osoby. Jest przecież postacią globalnie rozpoznawalną.

Kopernik był administratorem na Warmii i tutaj powstały jego największe dzieła. Tworzył je „po godzinach”

- My nie odmawiamy Toruniowi prawa do Kopernika, nie odmawiamy tego prawa Krakowowi, czy miastom włoskim, ale stawiamy taką tezę, że w Toruniu Kopernik się urodził, tam biegał sobie po ulicach, jako żak-gołowąs biegał zaś po Krakowie i pewnie po Bolonii, tam wyszumiał się na różnych imprezach, natomiast karierę zawodową zrobił na Warmii - tłumaczy Maciej Rytczak. - Są na to twarde dowody, które będziemy powoli odkrywać, chcąc pokazać, że Warmia to jest kraina wyjątkowa, specyficzna, której spokój inspiruje. Bo wiele bardzo znanych postaci przybyło tutaj i tutaj tworzyło dzieła życia. Tak było również z Kopernikiem.

I wszystko byłoby „normalnie”, gdyby nie pomysł kreowania Kopernika - Warmiaka przy wykorzystaniu technik popartowych. Kopernik w berecie na głowie? Kopernik stylizowany na Che Guevarę? Tego dla niektórych było za wiele.

- Docierają do nas głosy, że niektóre osoby będą protestować przeciwko takiemu sposobowi przedstawiania Kopernika - mówi Maciej Rytczak. - Jakie to osoby? Nie chciałbym na razie o tym mówić. Mamy jednak nadzieję, że nasz pomysł się przyjmie.

Podobnego zdania jest „kopernikanista” dr Jerzy Sikorski, pomagający pracownikom starostwa w zbieraniu materiałów o Koperniku.

- Dzisiaj nikogo już nie szokuje zdjęcie Alberta Ensteina z wysuniętym językiem, czy karykatura św. Jakuba z opuszczonymi portkami - mówi Sikorski. - Dlaczego miałby szokować beret na głowie Kopernika?

- Kiedy przygotowane w naszym wydziale promocji projekty nowego wizerunku Kopernika pokazałam swojej córce, ona powiedziała, że to jest cool! - twierdzi radna powiatu olsztyńskiego Elżbieta Bilińska-Wołodźko. - Panom z wydziału promocji należą się gratulacje za pomysł.

Chyba zadowoleni z pomysłu pracowników wydziału promocji są również najważniejsi ludzie w starostwie: starosta Mirosław Pampuch i wicestarosta Andrzej Szeniawski, chociaż na „wszelki wypadek” zorganizowali sondażowe spotkanie z dziennikarzami, dla niepoznaki nazywając je konferencją prasową. - I co o tym sądzicie? - pytał starosta Pampuch dziennikarzy po prezentacji pomysłu niekonwencjonalnego wykorzystania wizerunku Kopernika. Opinii negatywnych nie było, a to oznacza, że projekt zostanie zrealizowany.

I dobrze! Bez wielkich pieniędzy, bez specjalistycznych firm marketingowych powstaje coś, co może przynieść powiatowi olsztyńskiemu duży rozgłos nie tylko w kraju. A Kopernik na tym nie straci.

******

Kopernik w Olsztynie (1516-1519, 1520-1521) i na Warmii był:

» astronomem: tutaj skonstruował swoją słynną tablicę astronomiczną (1516/1517) i za jej pomocą obserwował Słońce, zaś około 1520 r. zaczął spisywać swoje najsłynniejsze dzieło „O obrotach sfer niebieskich” zawierające rewolucyjną heliocentryczną teorię wszechświata,

» ekonomistą: w 1517 r. opracował zarys swojej rozprawy „O cenie pieniądza”, a dwa lata później poszerzoną wersję dzieł znaną jako „Traktat o monetach” zawierający słynne „prawo Kopernika” (gorszy pieniądz wypiera lepszy),

» zasadźcą wsi: prowadził zapisy dotyczące osadzania chłopów na opuszczonych dobrach („Lokacje Łanów Opuszczonych”; po wojnie odnalazły się tylko dwie strony oryginału, znajdują się w archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie) odbył 71 podróży, w trakcie których odwiedził 43 osady, z czego 32 w dawnym komornictwie (powiecie) olsztyńskim: Bartąg, Brąswałd, Dywity, Gietrzwałd, Gutkowo, Gryźliny, Jaroty, Jonkowo, Kieźliny, Klebark Mały, Likusy, Linowo, Ługwałd, Łupstych, Mątki, Myki, Naglady, Naterki, Pistki, Pluski, Porbady, Redykajny, Skajboty, Słupy, Spręcowo, Stare Kawkowo, Sząbruk, Tomaszkowo, Wielki Klebark, Wołowno, Wójtowo, Zalbki,

» medykiem: leczył dostojników,

» kartografem: w 1519 r. sporządził jedną z pierwszych map (obszaru południowo-zachodniej części Zalewu Wiślanego, będącej przedmiotem sporu granicznego między biskupstwem warmińskim a miastem Elblągiem),

» obrońcą miasta: w styczniu 1521 roku pomyślnie odparł krzyżacki atak na mury miasta,

» reformatorem społecznym: około 1531 roku sporządził „Olsztyńską Taksę Chlebową”, która regulowała ceny chleba chroniąc ludność przed drożyzną.

Ogółem na Warmii we Fromborku, Lidzbarku Warmińskim i Olsztynie Kopernik (1473-1543) spędził ponad połowę swego długiego, jak na owe czasy, życia. Już w 1496 r. przyjął w kanonii warmińskiej niższe święcenia kapłańskie, po czym wyjechał studiować do Włoch. Po ostatecznym powrocie z Italii w 1504 r. osiadł w Lidzbarku Warmińskim, gdzie został „prawą ręką” swego wuja i mecenasa biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode. W 1510 r. osiedlił się we Fromborku, gdzie z przerwą na dwa „okresy olsztyńskie” (1516-1519 i 1520-1521) mieszkał aż do śmierci w 1543 r.