Olsztyn24

W Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie otwarto w piątek (28.11) wystawę „Trudne początki - Muzeum Mazurskie w latach 1945-1950”. Ekspozycja ta wpisuje się w obchody jubileuszu 80-lecia działalności tej instytucji kultury.

Kiedy wchodzimy dziś do olsztyńskiego zamku, to trudno nam uwierzyć, iż wiosną 1945 roku był to budynek pełen śladów wojny: z wybitymi szybami, zniszczonymi drzwiami i salami pełnymi zanieczyszczeń. Zbiory dawnego Heimatmuseum w dużej części zniknęły, a to, co ocalało, trzeba było ratować w pośpiechu.

W takich warunkach rodziło się Muzeum Mazurskie. Garstka ludzi - Hieronim Skurpski, Cecylia Vetulani i Władysław Margiewicz, rozpoczęła pracę u podstaw. Zabezpieczali księgozbiory i wędrowali po regionie, by ocalić: gotyckie rzeźby, skrzydła ołtarzy, mazurskie kafle, ceramikę ludową. Każdy uratowany przedmiot był świadectwem historii.

Z ocalałych, często wybrakowanych szczątków, w ciężkich warunkach powojennych zorganizowano pierwszą ekspozycję. Mieściła się w 5 salach i stała się zaczątkiem nowej działalności muzeum w Olsztynie. 25 listopada 1945 roku otworzył ją Jan Grabowski - naczelnik Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki.

Wystawę stworzono ze 130 obiektów (obrazów olejnych, rzeźb, wyrobów artystycznych). Wykonano ją przy wydaniu zaledwie 1000 zł, ponieważ jedynie takim funduszem dysponował ówczesny Wydział Kultury i Sztuki. Rząd udzielił pierwszej subwencji dopiero w czerwcu 1946 roku. Do końca grudnia, a więc w ciągu zaledwie miesiąca, odwiedziło ją 859 osób. Mimo trudnych warunków, w tym braku ogrzewania, frekwencja była zaskakująco wysoka. Oprowadzając po wystawie Hieronim Skurpski dumnie powiedział: „Nie mieczem, lecz kulturą świeci dziś zamek w Olsztynie”.

W następnym roku otwarto kolejne wystawy: 21 maja 1946 roku o Mikołaju Koperniku, a 9 czerwca wystawę etnograficzną. Urządzono je w skrzydle południowym w pomieszczeniach, w których także przed wojną znajdowały się ekspozycje. Pod koniec roku, 15 grudnia, otwarto pierwszą wystawę sztuki współczesnej artystów z Olsztyna, Torunia i Bydgoszczy.

W pierwszym okresie działalności, kiedy obsada kadrowa muzeum była bardzo skromna, wiele wystaw organizowano we współpracy z innymi instytucjami, takimi jak: Instytut Mazurski w Olsztynie, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych czy Związek Polskich Artystów Plastyków. Kluczowym partnerem stało się Muzeum Narodowe w Warszawie, które objęło opieką placówki w Olsztynie i Lidzbarku Warmińskim, umożliwiając prezentację wystawy „Dzieje cywilizacji w Polsce” (1947). Obok teatru, muzeum było jedyną dużą instytucją kulturalną w Olsztynie.

Na prezentowanej obecnie ekspozycji zobaczyć można pamiątki i dokumenty związane z m.in. historią powstania muzeum, Hieronimem Skurpskim, Cecylią Vetulani, Jerzym Antoniewiczem oraz Michałem Chominem. Zaprezentowano też eksponaty pozyskane w pierwszych latach działalności reprezentujące działy Sztuki Dawnej i Rzemiosła Artystycznego, Etnografii, Archeologii, Przyrody oraz Biblioteki. Wśród pokazywanych obiektów muzealnych szczególnie wyróżniają się: rzeźby sztuki średniowiecznej i nowożytnej, zabytki archeologiczne z cmentarzyska w Bogaczewie-Kuli, obrazy pochodzące z kolekcji podworskiej pałacu Doenhoffów w Kwitajnach, zabezpieczone i zwiezione po wojnie stare druki oraz książki, a także powojenne fotografie regionu tuż po wojnie autorstwa: Jana Bułhaka, Władysława Ogrodzińskiego oraz Waleriana Łochacza.

Scenariusz wystawy stworzyły Elżbieta Krupa i Magdalena Wałkuska we współpracy z Anną Gromkowską, Alicja Łuczyńską, Jarosławem Sobierajem i Martyną Kozłowską, graficznie opracowały zaś Renata Wielgan i Urszula Patalas.

Realizacja wystawy: zespół muzealny.