Olsztyn24

W sali głównej BWA Galerii Sztuki w Olsztynie otwarto wczoraj (4.03) wystawę instalacji performatywnej „Muszę opowiedzieć świat”.

Performens, uobecniony w przemyślanej, intensywnie wizualnej formie, na którą składają się okrągły stół i seria ceramicznych talerzy polichromowanych z wizerunkami kobiet, przygotowanych przez artystkę (w hołdzie dla słynnej akcji Judy Chicago „The dinner Party” z 1974 roku oraz kultowej serii talerzy z twarzami znanych kobiet Vanessy Bell i Duncana Granta „Famous Women Dinner Service” z 1932 roku).

Projekt odwołuje się do Okrągłego Stołu z 1989 roku, który symbolicznie zapoczątkował zmiany demokratyczne w Polsce. Wtedy w spotkaniu, które przeszło do historii jako „Okrągły Stół” wzięły udział pięćdziesiąt cztery osoby - w tym tylko dwie kobiety: Grażyna Staniszewska po stronie opozycji i Anna Przecławska po stronie rządu. W „Stole kobiet” Anny Baumgart jest odwrotnie, a celem zgromadzenia jest nie tylko kultywowanie intymnej i politycznej wspólnoty kobiet i innych podporządkowanych wypartych z polskiego procesu demokratyzacji, czego zwieńczeniem jest niedawno uchwalony prawie całkowity zakaz aborcji.

W żywej, publicznej dyskusji uczestniczki spotkania wyłaniają ważne dla nich postaci kobiet, często związanych z miejscem, w którym się znajdują; kobiet, które wiele osiągnęły, choć często pozostają zapomniane lub zepchnięte na margines procesu historycznego. Projekt w Olsztynie wpisuje się nierozerwalnie w serię „Stołów kobiet” Anny Baumgart, organizowanych od 2018 roku, czyli roku, w którym świętowaliśmy 100-lecie zdobycia przez Polki praw wyborczych. Kolejne edycje wzmacniają ideę projektu - uczynić widzialnymi dokonania osób, których proces historyczny wyparł z areny polskiej nowoczesności i historycznych zmian (kolejne edycje odbyły się dotąd w Łodzi, Bydgoszczy i Lublinie, Kaliszu). Wraz z kolejną edycją idea „stołu kobiet” nabiera większego znaczenia. Uczestniczki performansu - same w różny sposób obecne w dzisiejszym życiu publicznym - polityczki, nauczycielki, urzędniczki, lekarki, położne, bibliotekarki, salowe, ekspedientki wymieniały kolejne nazwiska buntowniczek i naukowczyń, artystek i polityczek, ale też swoich matek, przyjaciółek, sióstr i innych ważnych kobiet w ich życiu emocjonalnym, prywatnym, a także intelektualnym czy zawodowym. Wśród wymienionych są pierwsze działaczki na rzecz kobiet i pierwsze badaczki - jak Kazimiera Bujwidowa, Maria Grzegorzewska czy Józefa Joteyko - oraz postacie takie jak Maria Janion, ale też Marta Madejska - autorka książki o łódzkich włókniarkach, czy lokalne działaczki i aktywistki miejskie.

Instalacja performatywna „Stół kobiet” wokół okrągłego stołu zabiera tym sposobem głos na temat niewidzialności kobiet i osób socjalizowanych jako kobiety w historii Polski oraz demokracji po 1989 roku. Projekt jest formą działania site-responsive, wpisuje się w lokalne historie nie tylko poprzez odniesienia historyczne, ale także poprzez interwencje performatywne, do których przygotowania zaproszeni są lub zgłaszają się niektóre gościnie „stołu kobiet”.

Trzy rejestry warunkują sposób, w jaki można doświadczyć projektu Anny Baumgart: debatowanie synchroniczne (udział w instalacji performatywnej), słuchanie synchroniczne (publiczność) i asynchroniczne zaangażowanie - dzięki specjalnie powstałej aplikacji internetowej, umożliwiającej uczestniczenie w propozycji artystki http://muzeumnalkowskich.pi/stolkobiet/ Projekt Baumgart burzy anonimowość marginesów, łącząc kobiety w agencjalny kolektyw i ukazuje transformacyjny potencjał mikronarracji działań na małą skalę.

Anna Baumgart prowokuje do ustanowienia wspólnej genealogii poprzez opowiadanie i tworzenie herstorii, ale także tworzy przestrzeń, w której fundamentalna jest wspólnota i intymność. Kobiety - dla których nigdy nie powinno zabraknąć krzesła i miejsca przy stole, co warto podkreślić zwłaszcza dzisiaj - zaproszone są do obecności w przestrzeni między sobą, ale także w szerszym sensie do wypełnienia przestrzeni zbiorowej pamięci i wyobraźni. Wspólnota, w której praktykujemy politykę solidarności, co oznacza, że działamy razem jako podmiot zbiorowy, a nasze wspólne działanie tworzy i praktykuje nieocenione doświadczenie afirmacji współzależności zbiorowej i współodpowiedzialności, której właśnie w obecnym czasie tak bardzo potrzebujemy.

Zapis olsztyńskiej edycji wydarzenia dostępny jest na profilu facebookowym BWA pod adresem https://www.facebook.com/olsztynbwa/ . Zapraszamy także do zapoznania się z zapisem wideo rozmowy z artystką.

******

Anna Baumgart - artystka postkonceptualna, reżyserka i scenografka. Doktora sztuki. Wielokrotna stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Jej prace filmowe, performatywne i rzeźbiarskie były prezentowane na wielu wystawach, m.in. w Brooklyn Museum of Art, Jewish Museum w Nowym Jorku, Neuer Berliner Kunstverein w Berlinie, KW Institute for Contemporary Art w Berlinie, Museum on the Seam w Jerozolimie, Casino Luxembourg w Luksemburgu, CCA w Moskwie, Rydze, Tallinie, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta i Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Polin w Warszawie, Muzeum Narodowym w Warszawie oraz na festiwalach sztuki wideo i dokumentu, m.in. Videobrasil w São Paulo, Videonale w Bonn, Monstrainvideo w Milano, European Media Art Festival Osnabrück, Nowe Horyzonty, Watch Docs. Projekt „Zdobywcy Słońca” (2012) został zaproszony na Manifesta 10, ale z powodu inwazji Putina na Ukrainę artystka w ramach protestu odrzuciła zaproszenie. Film „Świeże wiśnie” (2010) otrzymał nagrodę publiczności dla najlepszego filmu wideo na festiwalu Loop w Barcelonie.

Jej prace znajdują się w licznych polskich i międzynarodowych kolekcjach, m.in. Hauser & Wirth, FRAC Poitou-Charentes, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Górnośląskie Muzeum w Bytomiu, Parlament Europejski w Strasburgu, Muzeum Narodowe w Warszawie, NOMUS Nowe Muzeum Sztuki w Gdańsku, Galeria Arsenał w Białymstoku. W latach 2000–2006 prowadziła kawiarnię Baumgart w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, która była projektem artystyczno-aktywistycznym i miejscem kultowym na ówczesnej mapie Warszawy.