Olsztyn24

Uczniowie Gimnazjum nr 13 w Olsztynie realizujący ogólnopolski projekt „Pamięć dla Przyszłości” wybrali się do centrum miasta, aby rozpocząć poszukiwania i znaleźć odpowiedź na postawione w tytule pytanie. Czego szukali? Śladów materialnych i judaików, które znajdują się w przestrzeni miejskiej oraz Muzeum Nowoczesności w Olsztynie.

I cóż znaleźli? Butelki firm zajmujących się produkcją i dystrybucją piwa oraz napojów (XIX/XX w.), cegły i stare wieszaki. Browary prowadzili w Olsztynie także Żydzi, a na zdjęciu prezentujemy butelkę firmy LevinSohn&Comp. Stare wieszaki z napisem Allenstein, z nazwami żydowskich sklepów tekstylnych i nazwiskami rodzin żydowskich pochodzą z prywatnej kolekcji Rafała Bętkowskiego, który oprowadził nas po muzeum. Widnieją na nich nazwiska Frankenstein, Levy, Hirschfeld, Simonson.

O cegłach z cegielni i tartaku żydowskiej rodziny Raphaelsohnów opowiadał nam Pan Rafał, z którym ponowne spotkanie było dla nas niespodzianką, ale bardzo wartościowe w przekazane treści. Wspólnie analizowaliśmy stare zdjęcie lotnicze Olsztyna z I połowy XX wieku, nagrywaliśmy filmiki pokazujące dawną część przemysłową miasta oraz porównywaliśmy zdjęcia i filmy z terenem wokół tartaku i Łyny.

Kolejny etap stanowiło porównanie starego zdjęcia budynku straży pożarnej z czasów, gdy komendantem był Dawid Mendelsohn, ojciec architekta Ericha Mendelsohna. Śladów społeczności żydowskiej szukaliśmy na ulicy Grunwaldzkiej. I tu okazało się, że są dwa ciekawe obiekty - mur oporowy oraz budynek gminy żydowskiej i żydowskiego domu starców. Wykonaliśmy zdjęcia i filmy w terenie, ponownie porównaliśmy obiekty istniejące ze starymi fotografiami i rozpoczęliśmy poszukiwanie szczególnego miejsca - terenu po „nowej” synagodze. Z obiektu nic nie zostało, a świadectwem jego istnienia jest tylko mur okalający posesję.

Uczniowie Gimnazjum nr 13 w Olsztynie wcielili się w rolę fotoreporterów i przeprowadzili z mieszkańcami sondę uliczną. O co pytali? O ślady społeczności żydowskiej w Olsztynie, o skojarzenia związane z kulturą i tradycją żydowską, o miejsce, w którym się znajdowaliśmy. Padło również zasadnicze pytanie - dlaczego warto zachować mur? Bowiem mur stanowi ślad po nieistniejącej już olsztyńskiej gminie żydowskiej, po miejscu masowej zbiórki Żydów w czasie II wojny i po miejscu nieformalnego getta.

Uczniowie wyposażeni w nagrane filmy w terenie, sondę uliczną, wywiad, zdjęcia wrócili bogatsi o kolejne cenne doświadczenie.