Olsztyn24

„Aniela Pająkówna (1864-1912). Malarka, matka, kochanka. Portret niedokończony” to temat prelekcji, z jaką wystąpiła dzisiaj (6.12) Grażyna Prusińska, kierownik Działu Sztuki Współczesnej Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, podczas kolejnego spotkania z cyklu „Cavata na olsztyńskim zamku”.

Aniela Pająkówna studiowała w Wiedniu i Paryżu, tam nawiązała znajomości z polskimi, znanymi w swoim czasie, artystkami - Anną Bilińską i Marią Dulębianką, zaprzyjaźniła się z Olgą Boznańską. Uczestniczyła aktywnie w paryskim życiu artystycznym, a od 1887 roku dużo wystawiała. Należała do pierwszego pokolenia kobiet, które utrzymywały się samodzielnie, pracowały, nie oczekując biernie na małżeństwo -wówczas klucz do względnej samodzielności.

Malowała głównie portrety - najczęściej kobiet (w tym kilka autoportretów), rzadko pejzaże i martwe natury. W 1891 roku zamieszkała we Lwowie, otworzyła własną pracownię i weszła w literacko-artystyczne środowisko miasta, wystawiała, sprzedawała swoje prace. W 1899 r. poznała pisarza Stanisława Przybyszewskiego, który zdemolował jej życie w każdej dziedzinie. Dwa lata później z ich nieformalnego związku urodziła się córka Stanisława (autorka słynnego dramatu „Sprawa Dantona”). Malarka, narażona na ostracyzm z powodu nieślubnego dziecka, wyjechała w 1909 r. do Paryża. Zmarła na zapalenie płuc w 1912.

Artystka wielokrotnie wystawiała swoje obrazy w Krakowie, Warszawie i we Lwowie, a także w Wiedniu i Paryżu. Jej twórczość została zapomniana. Niewiele obrazów zachowało się w publicznych kolekcjach: cztery w Galerii Obrazów we Lwowie, po dwa w Muzeach Narodowych w Krakowie i w Warszawie (tu najbardziej znany „Autoportret z córką”, 1896). Kilka prac malarki jest w prywatnej kolekcji.