Olsztyn24

Miasto Reszel (niem. Rößel, wcześniej Rössel) leży w powiecie kętrzyńskim. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Położone jest na Pojezierzu Mrągowskim, nad rzeką Sajną, dopływem Gubra, wpadającym do Łyny.

Według danych z końca 2006 r., miasto miało 5411 mieszkańców. Najciekawsze miejscowości znajdujące się na terenie gminy to Święta Lipka i Bezławki.

Powstanie Reszla datuje się na rok 1241, kiedy to Krzyżacy, po zdobyciu grodu pruskiego plemienia Bartów, założyli drewnianą strażnicę.

W latach 1254-1354 na Warmii powstało dwanaście miast, między innymi Lidzbark Warmiński, Olsztyn i Reszel, który prawa miejskie uzyskał w 12 lipca 1337 r. W 1372 roku rozpoczęto budowę murów obronnych z basztami i trzema bramami: Wysoką, Królewiecką i Rybacką.

Po bitwie pod Grunwaldem w Reszlu gościły wojska króla Władysława Jagiełły.

Reszel po 50 latach istnienia miał duży gotycki kościół, przebudowany w latach 1475 - 1503, zamek biskupi wybudowany 1350 - 1401, ratusz, składy towarowe, klasztor, szpital, wodociąg oraz mury obronne. Był drugim pod względem zamożności i znaczenia miastem Warmii.

W latach 1472-1479 toczył się konflikt o obsadę biskupstwa warmińskiego. Po wojnie tej miasto znów zaczęło się rozwijać. Narastający konflikt polsko-krzyżacki doprowadził do wybuchu w 1519 roku kolejnej wojny. W 1520 roku Król Zygmunt Stary obsadził zamek w Reszlu załogą 400 Czechów, którzy ograbili okolice miasta. W tym samym roku na przedmieściach miasta odbyła się bitwa z Tatarami. Pokój na około sto lat zapanował po podpisaniu układu krakowskiego w 1525 roku.

W XVI wieku rozwijało się rzemiosło. Następne stulecia rozsławiły miasto z warsztatów snycerskich, rzeźbiarskich, kowalskich i złotniczych. Wojny ze Szwedami i zarazy zahamowały rozwój miasta. W latach 1654 i 1710 Reszel znalazł się w rękach nieprzyjacielskich.

W latach 1602, 1609, 1610-1620, 1628-1629, 1656-1658, 1705, 1709-1710 mieszkańców miasta nawiedzały epidemie. Podczas ostatniej epidemii dżumy w całym mieście zmarło ponad 1000 osób.

Po przejściu Warmii pod panowanie polskie rozpoczął się ponownie rozkwit miasta. Zmienił się skład ludności, przybyło tu dużo Polaków, przede wszystkim chłopów.

W 1632 roku jezuici założyli kolegium. Było to tzw. studium niższe, przygotowujące kandydatów do słynnego już studium wyższego w Braniewie. Wydarzenia w roku 1772 spowodowały, że Reszel stał się miastem pruskim. Wówczas Reszel liczył 3030 mieszkańców. Był trzecim miastem na Warmii pod względem liczby mieszkańców po Braniewie i Lidzbarku. Olsztyn w tym czasie zamieszkiwało 1770 mieszkańców.

W 1773 roku został wybrany pierwszy pruski burmistrz. W wyniku przyłączenia Warmii do Prus rozszerzyły się jej kontakty handlowe z takimi krajami jak: Francja, Hiszpania czy Włochy. Szczególnie silnie rozwinął się handel zbożem i suknem. Przyczyniło się to do bogacenia mieszczan.

Pod koniec XVIII wieku proboszczem w Reszlu był Marcin Krasicki. Często odwiedzał go brat, biskup warmiński Ignacy Krasicki. Proboszcz rezydował w starej plebanii znajdującej się między zamkiem a kościołem. Tam też odbywały się spotkania rodzinne. Bracia interesowali się wykopaliskami. W 1781 roku znaleźli oni starożytną urnę z popiołami.

Rok 1811 nie przyniósł miastu chluby. Wykonano wówczas jeden z ostatnich w Europie wyroków sądowych, skazania oskarżonego na śmierć przez spalenie na stosie. 22 VI 1808 roku sąd miejski skazał Barbarę Zdunk podejrzaną o podpalenie. Ogień pochłonął sześć domostw i dwoje ludzi. Sprawa nie była jednak zupełnie jasna i przeszła przez wszystkie instancje sądownictwa pruskiego. Z aktami zapoznały się Izba Sprawiedliwości w Królewcu, minister sprawiedliwości w Berlinie, w końcu sam król pruski. Ostateczny wyrok zapadł w Królewcu, 21 VIII 1811 roku i był to wyrok śmierci. Barbarę Zdunk stracono.

Od 1945 roku Reszel powrócił do Polski. Na początku w powiecie Biskupiec, później już tylko w województwie olsztyńskim, a obecnie w powiecie kętrzyńskim i województwie warmińsko-mazurskim.

Najważniejsze zbytki Reszla to:

- zamek biskupów warmińskich - zbudowany w latach 1350-1401, na planie kwadratu, z dziedzińcem wewnętrznym i krużgankami; obecnie w zamku znajduje się hotel,

- kościół farny pw. św. Piotra i Pawła, którego budowę rozpoczęto w 1348 r.,

- cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego z XVIII w.,

- gotyckie mosty (murowane z cegły): jeden na Sajnie (przebudowany), drugi nad zachodnią, osuszona obecnie fosa (z XIV w.),

- fragment murów obronnych z XIV w.,

- spichlerz o konstrukcji ryglowej z XVIII w.,

- kolegium pojezuickie,

- klasycystyczny ratusz z XIX w.

- trakt pielgrzymkowy z Reszla do Świętej Lipki (ok. 6 km); wzdłuż obsadzonego lipami traktu wybudowano kapliczki różańcowe; zarówno kapliczki, jak i lipy wpisane są do rejestru zabytków.