Olsztyn24

W cyklu „Poznaj Warmię i Mazury” prezentujemy dzisiaj Braniewo - najbardziej na północ wysunięte miasto w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa elbląskiego. Położone jest na Równinie Warmińskiej, nad rzeką Pasłęką, w odległości kilkunastu kilometrów od granicy Polski i Obwodu Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej.

Według danych z 2004 roku, Braniewo miało 18 tys. mieszkańców.

Miasto powstało ok. 1240 r. na miejscu dawnego staropruskiego grodu Brusebergue. Wzniesiono je wokół zamku krzyżackiego. W 1260 r. gród uległ całkowitemu zniszczeniu w wyniku II powstania pruskiego. W 1274 r. miasto Braunsberg (po polsku nazywane Brunsbergą) zostało wzniesione ponownie i 1 kwietnia 1284 otrzymało z rąk biskupa Henryka Fleminga nową lokację na prawie lubeckim. W tym okresie był to ważny ośrodek handlowy.

Braniewo już od XIV w. było członkiem Hanzy oraz jedynym warmińskim portem morskim. Było też pierwszą siedzibą biskupów warmińskich i kapituły warmińskiej (stolicą) Warmii, którą w 1370 r. przeniesiono do Ornety, a później do Lidzbarka Warmińskiego.

W latach 1342-1772 obok starej Brunsbergi istniało tzw. Nowe Miasto, również położone nad Pasłęką. W latach 1466-1772 oba miasta znajdowały się w granicach Prus Królewskich (od 1569 - Polski).

Przed rozbiorami miało tu swą siedzibę słynne jezuickie Colegium Hosianum założone przez biskupa Stanisława Hozjusza w 1565 r. W 1780 r. (po kasacie jezuitów) przekształcone przez władze pruskie w Gymnasium Academikum, a od 1818 r. w Liceum Hosianum, przemianowane w 1912 r. na Akademię Państwową.

W czasach wojen szwedzkich miasto wielokrotnie niszczone i grabione z kosztowności, podupadło. W 1772 r. anektowane przez Prusy, zostało stolicą powiatu w prowincji Prusy Wschodnie (rejencja królewiecka) oraz siedzibą garnizonu.

Rozwijało się burzliwie (szkolnictwo, stocznia, drobny przemysł i rzemiosło).

Brunsberga i okolice pozostały katolicką wyspą w morzu pruskiego protestantyzmu.

W 1852 r. otwarto tutaj pierwszą w Prusach linię kolejową na odcinku Braniewo - Kwidzyn.

W 1854 r. zbudowano w Braniewie synagogę, która istniała do 1938 r.

W 1887 r. powstała Szkoła Rolnicza, pierwsza w Prusach Wschodnich.

W 1945 r. Braniewo było zniszczone (w 85%) i splądrowane przez Armię Radziecką.

Po II wojnie światowej nazwę miasta zmieniono na słowiańską - Braniewo.

W latach 1975-99 miasto było siedzibą urzędu gminy w północno-wschodniej części województwa elbląskiego, od 1999 należy do Warmii i Mazur jako powiat ziemski.

Zabytki w Braniewie:

- Bazylika mniejsza pw. św. Katarzyny
- Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego
- Kaplica św. Rocha
- Budynek Colegium Hosianum
- Kościół św. Trójcy (obecnie cerkiew greckokatolicka)
- Kościół parafialny św. Antoniego (przed 1945 r. ewangelicki) z XIX w.
- Wieża bramna dawnego Zamku Biskupiego
- Hospicjum dla konwertytów
- Dom Szwajcarski
- Pozostałości obwarowań miejskich
- Domy na ul. Kościuszki z 3 ćw. w XIX, bez cech stylowych wzniesione na piwnicach z w. XVIII.
- spichlerz tzw. Mariacki z XVII w.

Osobliwością Braniewa jest mini ogród zoologiczny, zlokalizowany w pobliżu Bazyliki Mniejszej.

strona internetowa miasta »
więcej o Braniewie »