Olsztyn24

Jubileusz 40-lecia pracy artystycznej obchodzi prof. Artur Milan - artysta wielce zasłużony dla środowiska muzycznego w Olsztynie, związany od połowy lat 70. z naszą Filharmonią Warmińsko-Mazurską, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. A jak godniej uczcić zasługi dla muzyki, jeśli nie muzyką wielkiego Jana Sebastiana?

Na wyjątkowy koncert pt. „Arcydzieła muzyki Johanna Sebastiana Bacha” zapraszamy w sobotę (14.11) o godz. 18.00 do sali koncertowej Filharmonii. Jubilatowi prof. Arturowi Milanowi - skrzypce, jako soliści towarzyszyć będą skrzypkowie Artyści muzycy Orkiestry Symfonicznej Filharmonii: Olga Kłosowska, Yuriy Rizun i Dominika Sitarz. Orkiestrę Smyczkową Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej poprowadzi Urszula Borejszo.

Artur Milan jest profesorem zwyczajnym w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i koncertmistrzem Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Katowicach (1973) w klasie skrzypiec prof. Stanisława Lewandowskiego i aspiranturę w Konserwatorium Moskiewskim (1974-76) pod kierunkiem prof. Galiny Barinowej.

W roku 1971 otrzymał III nagrodę i medal na Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Beethovena w Hradec w Czechosłowacji. W latach 1983-84 był koncertmistrzem Orkiestry Symfonicznej w Bari (Włochy).

Występował jako solista i kameralista w kraju oraz za granicą. Dokonał licznych nagrań radiowych i płytowych. Był jurorem w Międzynarodowych Konkursach Muzycznych w Wiedniu (1992-95) i w Brasov (1993).

Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem College of Communications and Fine Arts Bradley University USA i Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

W 1999 roku z rąk prezydenta Rzeczypospolitej otrzymał tytuł profesora sztuk muzycznych.

******

Wprowadzenie

Aria z III Suity na orkiestrę Johanna Sebastiana Bacha (1685-1750) należy do najpopularniejszych fragmentów z twórczości lipskiego kompozytora. Często znana jest jako „Aria na strunie G”: określenie to zawdzięcza popularnej transkrypcji na skrzypce solo, dokonanej przez niemieckiego skrzypka Augusta Wilhelmiego (1845-1908), w której główny temat wykonywany jest na tej najniższej strunie skrzypiec.

Bach skomponował ogółem cztery suity orkiestrowe: C-dur, h-moll, D-dur a ostatnią również w D-dur. W jakim okresie swojego twórczego życia i gdzie? Czy już w Lipsku, gdzie spędził niemal połowę życia twórczego, aż do śmierci, piastując funkcję kantora przy kościele św. Tomasza, a zarazem uczestnicząc czynnie w świeckim życiu muzycznym miasta? Czy może wcześniej, na przykład na dworze książęcym w Köthen, gdzie stworzył wiele świeckiej muzyki instrumentalnej? Tego dzisiaj dokładnie nie wiemy.

Forma suity - będąca na początku prostą wiązanką kilku popularnych tańców, takich jak allemande, courante, sarabanda, menuet, gigue itp. - z biegiem czasu, w wieku XVIII, stała się schematem zachęcającym kompozytorów do coraz większej pomysłowości i wyrafinowania. Na tym polu suity Jana Sebastiana Bacha należą do arcydzieł muzyki doby baroku.

Koncert skrzypcowy a-moll BWV 1041 Bacha powstał około roku 1720, w okresie gdy kompozytor piastował stanowisko kapelmistrza i dyrektora muzyki kameralnej na dworze księcia Leopolda von Anhalt-Köthen w Köthen. Nie jedyna to wersja tego utworu. Sam Bach, kilka lat po jego ukończeniu, już w Lipsku, sporządził wersję na klawesyn z orkiestrą, przeznaczoną na potrzeby cotygodniowych koncertów lipskiego towarzystwa muzycznego Collegium Musicum, którym kierował. Tę lipską wersję znamy jako koncert klawesynowy g-moll (BWV 1058).

Kontemplując proste i szlachetne piękno tej kompozycji warto również pamiętać, iż mniej więcej w tym samym czasie gdy ona w Köthen powstała, Bach przystępował już do jednego ze swoich dzieł wszechczasów - do I zeszytu Das Wohltemperiertes Klavier, genialnego zbioru 24 preludiów i fug we wszystkich tonacjach.

Koncert skrzypcowy E-dur BWV 1042 Bacha, skomponowany również w Köthen, ocalał do naszych czasów w spuściźnie jego drugiego syna, Carla Philippa Emanuela, podczas gdy to, co ze spuścizny po ojcu trafiło w ręce najstarszego syna, Wilhelma Friedemanna, który wiódł życie wędrowne i pełne przygód - zaginęło prawdopodobnie na zawsze.

Carl Philipp Emanuel, zwany Bachem „berlińskim” lub „hamburskim”, był przez 30 lat klawesynistą nadwornym króla Fryderyka II w Berlinie i Poczdamie, a następnie, w roku 1768, objął po Telemannie stanowisko dyrektora muzyki w kościołach Hamburga. Starannie rozpisane głosy zachowanej wersji tego koncertu pozwalają przypuszczać, iż sam go w Hamburgu wykonywał, nie pozwalając dziełu ojca popaść w zapomnienie. Dzięki temu, po półtora wieku, wielki muzyk, lekarz i filozof Albert Schweitzer w swej monografii o Bachu mógł stwierdzić krótko: „Koncert E-dur urzeka... niezwyciężoną radością życia, która w pierwszej i ostatniej części intonuje triumfalną pieśń”.

Koncert d-moll na dwoje skrzypiec BWV 1043 Bacha to jeszcze jedno dzieło z dorobku lat jego pracy w Köthen. Opracował go Bach ponownie w roku 1736, już w Lipsku, jako Koncert c-moll na dwa klawesyny BWV 1062. A od Johannesa Nikolausa Forkla, pierwszego biografa kompozytora, dowiadujemy się, iż nastrojowe, kontemplacyjne Largo z tego koncertu zwykł Bach wykorzystywać również w czasie mszy, podczas komunii.

III Koncert brandenburski G-dur BWV 1048 Bacha należy do serii sześciu arcydzieł wyjątkowej urody. Wspomniane wcześniej lata, które Bach spędził na dworze księcia Leopolda w Köthen były dlań czasem owocującym wieloma perłami w gatunku koncertów instrumentalnych. Już kilka lat wcześniej, pracując jako organista i kameralista kapeli księcia Wilhelma Ernsta von Sachsen-Weimar w Weimarze, Bach miał okazję poznać dzieła popularnych w początkach XVIII wieku kompozytorów włoskich: Corelliego, Vivaldiego, Marcella, Albinoniego, Tartiniego. Kilka koncertów Vivaldiego przerobił wówczas na organy. Przede wszystkim jednak wykształcone przez Włochów formy rozwijał później i urozmaicał w koncertach własnych. Cechują je doskonale wyważone napięcia pomiędzy instrumentami koncertującymi a całym zespołem, plastycznie pulsujące melodie, kontrapunktyczne sploty cudownie iskrzących się głosów.

Sześć koncertów, nazwanych później „brandenburskimi”, wzięło swą nazwę od osoby margrabiego brandenburskiego Christiana Ludwiga von Hohenzollern, któremu zostały ofiarowane w roku 1721. Okoliczności, w których Bach spotkał margrabiego, nie są do końca znane, wiadomo tylko, iż ów arystokrata prosił go o kompozycje dla swojej orkiestry. A Bach spełnił to życzenie nadzwyczaj hojnie.

Oryginalny (francuski) tytuł głosi: Six Concerts à plusieurs instruments (Sześć koncertów na różne instrumenty). W III Koncercie partię koncertującą odgrywają wydzielone grupy skrzypiec, altówek i wiolonczel. Dla porównania: w Koncercie Pierwszym koncertują oboje (lub rogi) i fagot, w Drugim - trąbka, flet, obój i skrzypce, w Piątym - flet, skrzypce i klawesyn.

******

14 listopada 2015 r. (sobota), godz.18.00

Arcydzieła muzyki Johanna Sebastiana Bacha

Jubileusz 40-lecia pracy artystycznej prof. Artura Miliana

- Artur Milian - skrzypce
- Olga Kłosowska, Yuriy Rizun, Dominika Sitarz - skrzypce
- Urszula Borejszo - dyrygent
- Orkiestra Smyczkowa Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

W programie:

Johann Sebastian Bach (fragmenty)

- Aria z suity orkiestrowej D-dur BWV 1068
- Koncert skrzypcowy a-moll BWV 1041
- Koncert skrzypcowy E-dur BWV 1042
- Koncert na dwoje skrzypiec d-moll BWV 1043
- Koncert brandenburski nr 3 G-dur BWV 1048

******

Bilety w cenie:
- normalny - 40 zł
- ulgowy - 30 zł
do nabycia w kasie Filharmonii w godzinach pon.-pt. 10-18
oraz na dwie godziny przed koncertem.
Bilety można nabyć również poprzez stronę internetową filharmonii.