Olsztyn24

UNHCR (Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców) podał w środę, że od początku br. przez Morze Śródziemne do Europy przedostało się 515 tys. osób. Ta sytuacja stała się problemem globalnym, a nie zawsze przy tym da się odróżnić uchodźców od migrantów i w grę wchodzi jeszcze działalność grup przemytniczych.

Wiadomo, że nie da się zbudować żadnych murów zatrzymujących te ludzkie potoki, jak próbują to czynić Węgry, a równocześnie kraje europejskie też nie rozwiążą wszystkich problemów osób uciekających z Erytrei, Syrii czy z Afganistanu.

Ten kryzys humanitarny i polityczny, wywołujący dyskusje i spory także nad Wisłą, obserwowałem właśnie w Radzie Europy w Strasburgu. Dominował pogląd, iż uchodźcom trzeba pomóc - zgodnie z Konwencją Genewską z 1951 r., ale natychmiast rodziły się wątpliwości, czy jest się w stanie dać im wszystkim schronienie i utrzymanie oraz zintegrować pod względem społecznym i ekonomicznym. Ponadto wzmaga się dość powszechnie obawa przed przybyszami, zwłaszcza muzułmanami. Dylemat polega więc też na tym - jak pisał Lew Tołstoj - że „nie da się zmusić rozumu, aby pojmował i wyjaśnił to, czemu sprzeciwia się serce”.

Kilka rzeczy wydaje się oczywistych:

1. Nie można rozwiązać tego ogromnego kryzysu bez sięgnięcia do jego źródeł. Chodzi zwłaszcza o wojnę domową w Syrii, trwającą od ponad 4 lat, o powstanie tzw. Państwa Islamskiego i faktyczny rozpad Libii. W dużej mierze odpowiadają za to mocarstwa zachodnie, które popełniły wielkie błędy na Bliskim Wschodzie. Nie wiadomo, czy ewentualna współpraca USA i Rosji może jakościowo zmienić aktualny stan rzeczy.

2. Potrzebna jest wspólna europejska polityka migracyjna i azylowa. System Dubliński z 1990 r. i 2003 r., regulujący postępowanie z uchodźcami stał się dysfunkcjonalny. Zresztą aż 72% przybyszów aplikuje o azyl tylko w pięciu krajach.

3. Długofalowo pomagać trzeba głównie uchodźcom, którzy już są w państwach sąsiadujących z ogniskami konfliktów. W Turcji jest ich ponad 2 mln, w Libanie prawie 1,5 mln i w Jordanii niemal 1 mln.

4. Konieczny jest wreszcie dialog między religiami i cywilizacjami, a nie „zderzenie cywilizacji”, by przywołać pojęcie ukute przez Samuela Huntingtona, z którym przed wieloma laty współpracowałem na Harvardzie. Ale to zadanie na długie lata!

I pozostaje inny, naczelny dylemat do rozstrzygnięcia w tym kontekście. Czy da się zachować także w tym przypadku mądrość polegającą na tym, jak pisał Hermann Hesse, by myśleć ze sceptycyzmem, ale działać z optymizmem?