Olsztyn24

Dzisiejsze (20.04) spotkanie w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie z cyklu „Warsztaty bałtyjskie” poświęcone było dawnym aptekom. Temat podjęła się przedstawić archeolog dr Grażyna Nawrolska, która przez 30 lat prowadziła badania archeologiczne na Starym Mieście w Elblągu. Wśród ponad miliona artefaktów wydobytych z ziemi podczas tych badań było również kilkaset obiektów pochodzących z początku XIX wieku, z apteki „Pod Czarnym Orłem”.

- Na jednym z podwórek przy obecnej ulicy Stary Rynek 16 w Elblągu znaleźliśmy mnóstwo różnego rodzaju butelek, pojemników, przedmiotów związanych z tym, co apteki sprzedawały - powiedziała nam dr Grażyna Nawrolska. - Były tam też kremy, strzykawki i wiele różnych pudełek. Niektóre medykamenty były jeszcze zamknięte w buteleczkach, m.in. w takich buteleczkach znaleźliśmy rtęć. Dzisiaj więc będę mówiła o kilku rzeczach, które związane są z tymi znaleziskami, ale także o takich, które oparte są na ikonografii, bo to właśnie ikonografii zawdzięczamy dużą część wiedzy o dawnych aptekach, o lekach i przepisach na leki.

Uczestnicy spotkania mogli więc dowiedzieć się od pani archeolog, że lekoznawstwo i lecznictwo znane były już od czasów starożytności, np. w Egipcie, Mezopotamii, Grecji czy Cesarstwie Rzymskim. Początki aptekarstwa w Europie średniowiecznej związane były z ekspansją Arabów na kontynent w 722 r. Pierwsze apteki powstawały w klasztorach, w których zakonnicy - infirmierzy zajmowali się leczeniem współbraci. Pierwsze przepisy na leki zostały spisane w Europie w 1160 roku właśnie we francuskich klasztorach. Na terenach obecnej Polski pierwsze apteki pojawiły się w XIV w., m.in. w Krakowie, Świdnicy, Wrocławiu, Elblągu, a od XVI w. w większości ośrodków miejskich.

Aptekarzem i właścicielem apteki musiała być osoba wykształcona, znająca łacinę i posiadająca stosowne środki materialne. Na otwarcie apteki wyrażała zgodę rada miasta. Wygląd apteki musiał być wyraźnie zaznaczony w przestrzeni miejskiej, np. szyldem lub stosowną nazwą własną. Apteki dysponowały zestawem narzędzi do wytwarzania medykamentów. Były to m.in. wagi, alembiki, retorty, moździerze, różnorodne pojemniki z rozmaitych surowców. Oprócz produkcji leków aptekarze handlowali m.in. przyprawami, cukrami, tynkturami, tytoniem i fajkami. Zajmowali się także balsamowaniem zwłok.

Apteki były również miejscem towarzyskich spotkań. W Elblągu najstarsza apteka wzmiankowana jest w źródłach pisanych pod datą 1397 i mieściła się obok kościoła parafialnego św. Mikołaja. W końcu XVIII w. było w mieście 6 aptek. Podczas badań archeologicznych odsłonięto pozostałości „Apteki pod Czarnym Orłem”, gdzie znaleziono bardzo bogaty zespół aptecznych naczyń i akcesoriów.

Więcej o treściach przekazanych przez dr Grażynę Nawrolską w naszej wideo relacji ze spotkania na olsztyńskim zamku.